Giữa bao nhiêu món ăn ở khắp bốn phương trời quy tụ về Hà Nội, bát canh cua vẫn được nhiều người yêu thích lâu bền. Canh riêu cua chan bún, canh cua rau đay mướp hương, canh cua hoa thiên lý… không chỉ là những món ăn ngon miệng, bổ dưỡng, đưa cơm ngày hè mà còn gợi bao thương nhớ đồng quê.
Vào mùa hè dưới cái nắng chang chang, đồng ruộng màu mỡ, xanh tốt, những con cua ra khỏi hang, ngoi lên bờ. Đó là vụ thu hoạch cua đồng lớn nhất và duy nhất trong năm. Những con cua dày thịt, nhiều gạch được các bà nội trợ Hà Nội đặc biệt ưa thích.
Món canh cua vốn cầu kì, công phu, tỉ mỉ, công đoạn nào cũng cần có kĩ năng và kinh nghiệm. Từ bóc yếm đến lột mai, từ giã phần thân cho nhuyễn với chút muối cho đỡ bắn, đến khêu gạch bằng cái que tre cật dẹt. Lọc cua cũng cần một kỹ năng... thượng thừa của những bà nội trợ.
Canh riêu cua của người Hà Nội cũng tùy khẩu vị mỗi người thưởng thức. Có người thì bảo không được thiếu mắm tôm nhưng chỉ cho ít thôi. Thời điểm cho mắm tôm cũng phải lựa. Bỏ vào nồi riêu sôi thì sẽ bị nồng, rất khó chịu. Mà bát canh bưng ra bàn rồi, nguồi nguội mới cho mắm tôm thì sẽ bị tanh. Vậy nên đầu bếp kinh nghiệm chính là khi múc gạch cua ra bát, rắc hành lên, múc đầy bát thì cho mắm tôm thôi.
Bún riêu cua Hà Nội truyền thống chỉ có vị mộc từ thịt riêu cua, gạch cua, cà chua và hành hoa. Theo thời gian, để ''chiều'' lòng người, bún riêu có biến tấu thêm giò tai, đậu phụ chiên, trứng vịt lộn vào cho topping phong phú.
Canh riêu cua ăn kèm rau sống mới thật tròn vị. Nào là vị chát nhẹ của rau diếp ngô, diếp ta thái sợi dài. Rau răm tía tô cũng thái nhỏ. Mùi ta cằn thì cắt làm ba thôi. Ngổ thì nhặt từng đốt. Vậy là cũng đủ ngon lắm rồi. Nhưng nếu loáng thoáng vài cọng muống chẻ, vài sợi hoa chuối, thân chuối đã ngâm nước vôi trong cho thật trắng thì càng ngon. Trăng trắng vài cọng giá góp mặt cùng thêm thú vị.
Nếu là nấu canh cua rau đay mướp hương, canh cua hoa thiên lý… thì khi gạch cua đóng tảng, nổi trên mặt nước sẽ được người đầu bếp khéo léo vớt ra bát. Phần gạch cua xào với hành phi vàng, thơm nức, thả vào nước canh. Cho lửa to lên nước canh sôi ùng ục thì ta thả rau đay đã rửa sạch thái nhỏ, mướp hương đã gọt vỏ thái miếng chéo quả hoặc hoa thiên lý đã nhặt rửa sạch.
Khi chín đến độ vừa phải thì người phụ nữ đảm đang nhanh tay cho ra bát, lên mâm thêm gạch cua còn nguyên tảng. Canh cua ăn cùng quả cà muối nén hay muối sổi thực sự là một kết hợp hoàn hảo, đưa cơm đến độ “đặt lên môi trôi đến ruột”.
Chứng kiến người Hà Nội chế biến và thưởng thức canh cua, chúng ta thực sự thán phục công phu tỉ mỉ, khéo léo. Mỗi bát canh như một tác phẩm nghệ thuật đầy màu sắc, hương vị đặc biệt thơm ngon, đậm đà mà vẫn thanh mát. Một món ăn dân dã, phổ biến mà mang tầm đặc sản, theo suốt niềm thương nỗi nhớ người đi xa hay gây ngạc nhiên, quyến rũ người nơi khác về mảnh đất này.
